Inleiding

Spijsverteringsstelsel

 
Het spijsverteringsstelsel is ongeveer negen meter lang, loopt van de mond tot de aars, en is verdeeld in verschillende stukken. Elk deel verwerkt het voedsel op een specifieke wijze, om het voor te bereiden voor het volgende deel van het spijsverteringsstelsel, tot het afval uiteindelijk het darmstelsel verlaat als feces.

Functies van het spijsverteringsstelsel:

• Mechanische en chemische afbraak van voedsel in basisvoedingsstoffen
• Absorptie van voedingsstoffen in het bloed
• Verwerking en verwijdering van afval
  
  

Een aantal organen werken samen met het spijsverteringsstelsel door vloeistoffen en enzymen te produceren die de spijsvertering bevorderen:

• Speekselklieren in de mond
• Maagsappen in de maag
• Lever en galblaas
• Pancreas

Het maag-darmkanaal omvat:

• Mond
• Slokdarm
• Maag
• Dunne darm – nuchtere darm (jejunum) & kronkeldarm (ileum)
• Dikke darm – karteldarm (colon)
• Endeldarm (rectum)
• Aars (anus)

De darmwand bestaat uit verschillende lagen

De dunne darm is bij volwassenen ongeveer 5–7 m lang. Hij is verdeeld in drie stukken:

• Twaalfvingerige darm (duodenum)
• Nuchtere darm (jejunum)
• Dunne darm (ileum)

De nuchtere darm en de dunne darm zijn met de buikwand verbonden door het darmvlies. Het darmvlies bevat slagaders, aders en lymfekanalen die zorgen voor het transport van zuurstof en voedingsstoffen van en naar de dunne darm.

De dikke darm is bij volwassenen ongeveer 1–2 m lang. Hij is verdeeld in zes stukken:

• Colon ascendens
• Colon transversum
• Colon descendens
• Sigmoïd, het S-vormige gedeelte
• Endeldarm (rectum): het einde van het spijsverteringsstelsel. Stoelgang wordt opgehoopt in de ampulla recti. Een volle ampulla geeft aandrang om de darm te ledigen.
• Aars, eindopening van het spijsverteringsstelsel

Het urinestelsel

De algemene functie van het urinestelsel is urine produceren en afvoeren, afvalproducten verwijderen en de vloeistofbalans van het bloed regelen. Het volledige urinestelsel bevindt zich achter het spijsverteringsstelsel.

Het urinestelsel bestaat uit:

• Twee nieren
• Twee urineleiders
• Blaas
• Urinebuis

De nieren zijn twee boonvormige structuren die het bloed doorlopend filteren, afvalproducten en overtollig water verwijderen en de vloeistof- en elektrolytenbalans bewaren. Dit filterproces leidt tot de productie van urine.

De urineleiders zijn kanalen die de urine van de nieren naar de blaas voeren.

De blaas heeft een dubbele functie. Ze is zowel een reservoir waarin urine wordt opgeslagen, als een pomp die urine uit het lichaam verwijdert. De spier in de blaaswand perst de urine naar buiten.

De urinebuis is een kanaal dat de blaas verbindt met de buitenkant van het lichaam.

Een preoperatieve markering om de optimale stomalocatie te selecteren, is belangrijk voor de levenskwaliteit van de patiënt. Een goede locatie kan potentiële problemen zoals lekkage, pasproblemen, huidirritatie, pijn en psychologische/emotionele gezondheidsproblemen helpen beperken.

Bij het markeren van de stomalocatie is het belangrijk rekening te houden met de dynamiek van het lichaam. Het lichaam verandert door verschillende factoren, zoals verschillende posities en littekenvorming. Huidplooien en –vouwen in de buurt van de stoma moeten vermeden worden. Ook de levensstijl en de activiteiten van de patiënt zullen de stomalocatie beïnvloeden.

Alvorens de locatie te markeren, moet rekening worden gehouden met deze vier factoren:

1. Fysieke conditie:
   Lichaamsbouw, huidig gewicht en recente gewichtsveranderingen, rechts- of linkshandigheid en gezichtsvermogen
2. Sociale activiteiten:
   Beroep, fysieke houding op het werk, sport, hobby’s, favoriete kledij, culturele en religieuze aspecten
3. Te vermijden zones:
   Uitstekende botten, huidplooien, littekens van eerdere operaties, de navel, de gordellijn en huidzones die bestraald en heel gevoelig zijn (atrofie)
4. Zichtbaarheid:
   De stoma moet geplaatst worden op een locatie die de patiënt kan zien en bereiken. Anders kan de patiënt zijn/haar stoma niet zelf verzorgen en heeft hij/zij hulp nodig om het opvangmateriaal te vervangen.

Een stoma verandert de lichaamsfuncties en het uitzicht van het lichaam. Maar als zorgverleners – zoals de stomaverpleegkundige en de chirurg – samenwerken om goede zorg te verstrekken aan de eindgebruikers, worden de kansen op een goed resultaat voor de patiënt aanzienlijk verhoogd.

Deze drie soorten stoma's zijn:

- Colostoma
- Ileostoma
- Urostoma

Colostoma

Bij een colostoma-operatie wordt de stoma gemaakt door een gedeelte van uw dikke darm naar het oppervlak van uw buik te verplaatsen. Een colostoma wordt meestal aangebracht aan de linkerkant van uw buik. De ontlasting in dit gedeelte van het darmstelsel is vast, en omdat een stoma geen spier heeft die de stoelgang controleert, moet die worden opgevangen in een stomazakje.

Er zijn twee verschillende soorten colostoma-operaties: eindstandig colostoma en dubbelloops colostoma.

Eindstandig colostoma
Als delen van uw dikke darm (colon) of endeldarm (rectum) verwijderd zijn, wordt de stoma gemaakt door het resterende deel van de dikke darm naar het oppervlak van de buik te brengen. Een eindstandig colostoma kan tijdelijk of permanent zijn. De tijdelijke oplossing wordt voornamelijk gebruikt als het zieke gedeelte van de darm verwijderd is en het resterende gedeelte van de darm moet rusten voordat de uiteinden hiervan weer aan elkaar worden bevestigd. De permanente oplossing wordt gebruikt als het te riskant of onmogelijk is om de twee gedeelten van de darm weer aan elkaar te bevestigen.

Dubbelloops colostoma
Bij een dubbelloops colostoma wordt uw darm boven de huid getild en op zijn plaats gehouden door een stomabrug. Er wordt een opening aangebracht in de blootgestelde darmlus en vervolgens worden de uiteinden naar beneden gerold en op de huid vastgenaaid. Zodoende bestaat een dubbelloops stoma in feite uit twee stoma's die aan elkaar worden bevestigd. Een dubbelloops colostoma is meestal een tijdelijke ingreep die wordt uitgevoerd in acute situaties. Hij wordt ook gebruikt om een chirurgische verbinding in de darm te beschermen.

Ileostoma

Bij een ileostoma-operatie wordt een gedeelte van de dunne darm, het ileum of de kronkeldarm, naar het oppervlak van uw buik gebracht om de stoma te vormen. Een ileostoma wordt meestal aangebracht als het uiteinde van de dunne darm ziek is. Meestal wordt een ileostoma aan de rechterkant van uw buik geplaatst.

De ontlasting in dit gedeelte van het darmstelsel is meestal vloeibaar, en omdat een stoma geen spier heeft die de stoelgang controleert, moet die worden opgevangen in een opvangzakje.

Er zijn twee verschillende soorten ileostoma-operaties: