Alles wat je moet weten voor je een stoma-operatie ondergaat

Een stoma is het resultaat van een operatie/ingreep die bedoeld is om u van uw ziekte af te helpen en uw symptomen te verlichten. Het is een kunstmatige opening voor stoelgang of urine, zodat u uw darmen of urinewegen kunt ledigen.

Een stoma wordt gemaakt met het uiteinde van de darm die naar het oppervlak van uw buik wordt gebracht om de stoma (opening) te vormen.

Meteen na de operatie kan uw stoma opgezwollen zijn, maar hij wordt geleidelijk kleiner – meestal na zes tot acht weken.

Geen gevoel, geen pijn

Een stoma is rood van kleur. Dit komt doordat hij bestaat uit slijmvlies, net als het slijmvlies in uw mond. De stoma is gevoelloos. Hij doet dus geen pijn als u hem aanraakt.  Als hij wordt schoongemaakt, kan de stoma een beetje bloeden, met name in het begin, maar dit is normaal en verdwijnt na verloop van tijd.

Het spijsverteringsstelsel

De maag
Als u eet, verplaatst het voedsel zich via een lange, smalle buis - de slokdarm - naar uw maag. Hier wordt het voedsel in kleinere stukken gekneed en door uw spijsverteringssappen vloeibaar gemaakt.

De dunne darm
De reis gaat verder en de inhoud van uw maag verplaatst zich naar de dunne darm (ileum), waar de vertering wordt verdergezet. Uw lichaam absorbeert de voedingsstoffen die het nodig heeft voor energie, om te groeien en om nieuwe cellen aan te maken, en neemt deze op in het bloed.

De dikke darm
Als alle voedingsstoffen geabsorbeerd zijn, gaan de restanten naar de dikke darm (colon), waar uw lichaam er meer vocht aan onttrekt om het afvalproduct steviger te maken. De spieren in de wand van uw dikke darm duwen het afvalproduct vervolgens naar uw endeldarm (rectum), waar het via de anus (kringspier) en met hulp van de sluitspier als ontlasting uw lichaam verlaat.

Het urinestelsel

Urine wordt gemaakt door uw nieren en gaat via twee buizen, de urineleiders, naar uw blaas. Er wordt voortdurend urine geproduceerd, maar ze wordt opgeslagen in uw blaas totdat u het gevoel krijgt dat u moet plassen. De urine verlaat dan via de urinebuis het lichaam.

Deze drie soorten stoma's zijn: colostoma, ileostoma en urostoma.

Colostoma

Bij een colostoma-operatie wordt de stoma gemaakt door een gedeelte van uw dikke darm naar het oppervlak van uw buik te verplaatsen. Een colostoma wordt meestal aangebracht aan de linkerkant van uw buik. De ontlasting in dit gedeelte van het darmstelsel is vast, en omdat een stoma geen spier heeft die de stoelgang controleert, moet die worden opgevangen in een stomazakje.

Er zijn twee verschillende soorten colostoma-operaties: eindstandig colostoma en dubbelloops colostoma.

Eindstandig colostoma
Als delen van uw dikke darm (colon) of endeldarm (rectum) verwijderd zijn, wordt de stoma gemaakt door het resterende deel van de dikke darm naar het oppervlak van de buik te brengen. Een eindstandig colostoma kan tijdelijk of permanent zijn. De tijdelijke oplossing wordt voornamelijk gebruikt als het zieke gedeelte van de darm verwijderd is en het resterende gedeelte van de darm moet rusten voordat de uiteinden hiervan weer aan elkaar worden bevestigd. De permanente oplossing wordt gebruikt als het te riskant of onmogelijk is om de twee gedeelten van de darm weer aan elkaar te bevestigen.

Dubbelloops colostoma
Bij een dubbelloops colostoma wordt uw darm boven de huid getild en op zijn plaats gehouden door een stomabrug. Er wordt een opening aangebracht in de blootgestelde darmlus en vervolgens worden de uiteinden naar beneden gerold en op de huid vastgenaaid. Zodoende bestaat een dubbelloops stoma in feite uit twee stoma's die aan elkaar worden bevestigd. Een dubbelloops colostoma is meestal een tijdelijke ingreep die wordt uitgevoerd in acute situaties. Hij wordt ook gebruikt om een chirurgische verbinding in de darm te beschermen.

Ileostoma

Bij een ileostoma-operatie wordt een gedeelte van de dunne darm, het ileum of de kronkeldarm, naar het oppervlak van uw buik gebracht om de stoma te vormen. Een ileostoma wordt meestal aangebracht als het uiteinde van de dunne darm ziek is. Meestal wordt een ileostoma aan de rechterkant van uw buik geplaatst.

De ontlasting in dit gedeelte van het darmstelsel is meestal vloeibaar, en omdat een stoma geen spier heeft die de stoelgang controleert, moet die worden opgevangen in een opvangzakje.

Er zijn twee verschillende soorten ileostoma-operaties:

Eindstandig ileostoma
Een eindstandig ileostoma wordt gebruikt als een gedeelte van uw dikke darm (colon) is verwijderd (of moet rusten). Het uiteinde van uw dunne darm wordt door de buikwand naar buiten gebracht om de stoma te vormen. Een eindstandig ileostoma kan tijdelijk of permanent zijn.

De tijdelijke oplossing wordt voornamelijk gebruikt als het zieke gedeelte van de darm verwijderd is en het resterende gedeelte moet rusten voordat de uiteinden hiervan weer aan elkaar worden bevestigd. De permanente oplossing wordt gebruikt als het te riskant of onmogelijk is om de twee gedeelten van de darm weer aan elkaar te bevestigen.

Dubbelloops ileostoma
Bij een dubbelloops ileostoma wordt een lus van de dunne darm naar buiten gebracht en op zijn plaats gehouden door een stomabrug. Er wordt een opening aangebracht in de blootgestelde darmlus en vervolgens worden de uiteinden naar beneden gerold en op de huid vastgenaaid. Zodoende bestaat een dubbelloops ileostoma in feite uit twee stoma's die aan elkaar worden bevestigd.

Een dubbelloops ileostoma is meestal tijdelijk en wordt gebruikt om een chirurgische verbinding in de darm te beschermen. Als hij tijdelijk is, zal de opening later weer gesloten of verwijderd worden door middel van een operatie.

Urostoma

Als uw blaas of urinestelsel beschadigd of ziek is en u niet op een natuurlijke manier kunt urineren, heeft u een urine-omleiding nodig. Dit wordt ook wel een urostoma, een 'ileal conduit' of een 'Bricker-blaas' genoemd.

Een geïsoleerd gedeelte van de darm wordt naar het oppervlak aan de rechterkant van uw buik gebracht en het andere uiteinde wordt dichtgenaaid. De urineleiders worden losgemaakt van de blaas en gekoppeld aan het geïsoleerde gedeelte van de darm. Omdat dit gedeelte van de darm te klein is om als reservoir te fungeren en omdat er geen spier of ventiel is om het urineren te controleren, wordt de urine opgevangen in een urostomazakje.

Na uw stoma-operatie zult u tijd nodig hebben om te herstellen. Dit is volledig normaal en de hersteltijd varieert van persoon tot persoon. Uw stoma zal tijdens de eerste weken na de operatie veranderen, zowel wat de omvang als de output ervan betreft. Het kan ook gebeuren dat u in deze weken aankomt of afvalt.

Aan de slag met een opvangzakje
Als u een stoma heeft, heeft u geen controle meer over uw stoelgang of, in het geval van een urostoma, over wanneer u urineert. Dit betekent dat u altijd een opvangzakje moet dragen om uw output op te vangen.


Gezonde huid
Om ervoor te zorgen dat uw opvangzakje goed blijft zitten, is het erg belangrijk dat de huid rond uw stoma gezond blijft. Als het zakje op de juiste manier wordt bevestigd, is de kans kleiner dat er onaangename geurtjes vrijkomen en het vermindert ook de kans op huidirritatie. Voordat u het ziekenhuis verlaat, wordt u verteld hoe u uw stomazakje kunt verwisselen en hoe u uw huid goed kunt verzorgen.

Wat kan ik eten en drinken?
In het algemeen geldt dat u normaal kunt blijven eten en drinken. Probeer te ontdekken hoe uw stoma reageert op verschillende soorten voedsel. Uw stomaverpleegkundige, chirurg of arts zal u vertellen of u bijzondere voorzorgsmaatregelen moet treffen.

In het algemeen vormt uw stoma geen belemmering om te werken, sporten, reizen en ook niet voor uw sociale contacten of andere hobby's. Uw algemene gezondheidstoestand – lichamelijk en geestelijk – speelt een grote rol bij uw toekomstige levenskwaliteit.

Praat erover
Niets helpt beter dan praten met iemand die echt begrijpt wat er met u gebeurt. U staat er zeker niet alleen voor – over de hele wereld zijn er 1,9 miljoen mensen met een stoma. Lid worden van uw plaatselijke stomavereniging is een manier om mensen te ontmoeten die hetzelfde hebben meegemaakt, en om handige tips, inspiratie en persoonlijke steun te krijgen.

Het maakt niet uit welk soort stoma u heeft. De output van elke stoma moet discreet en gemakkelijk worden opgevangen. Daar is het stomazakje voor. Stomazakjes zijn ontworpen om zich te hechten aan de huid van uw buik rond de stoma, en om de output op te vangen.

Veilig en discreet

Het soort stomazakje is afhankelijk van of u een colostoma, ileostoma of urostoma heeft. Uw stomaverpleegkundige zal u laten zien welk zakje het best bij u past, maar de overgrote meerderheid van alle opvangzakjes is veilig en discreet. Niemand weet dat u er een draagt, tenzij u het vertelt.

Alhoewel het in het begin moeilijk kan zijn om te accepteren dat u een stomazakje op uw buik moet dragen, zult u snel ontdekken dat u gewoon kunt blijven doen wat u altijd al deed.

Uw opvangzakje verwisselen

Hoe vaak u uw opvangzakje moet verwisselen of ledigen is afhankelijk van het type stoma dat u heeft:

• Colostoma: Het opvangzakje moet tussen de één en drie keer per dag worden verwisseld, afhankelijk van de hoeveelheid output.
• Ileostoma: Het opvangzakje moet meerdere malen per dag worden geledigd.
• Urostoma: Het opvangzakje moet meerdere malen per dag worden geledigd.      ‘s Nachts kan een urostomazakje of een kleiner “microzakje” op een nachtzak worden aangesloten, zodat u niet hoeft op te staan om uw zakje te ledigen.

Als u een stoma heeft, wordt uw output direct in een opvangzakje op uw buik opgevangen. Om lekkage, huidirritatie en pijnlijke sociale situaties te voorkomen, is het erg belangrijk dat u weet hoe u het stomazakje stevig op uw huid kunt bevestigen.

Het belangrijkste is dat het goed past
Het belangrijkste is dat de huidplaat van het opvangmateriaal goed op de huid rond de stoma wordt bevestigd en dat de opening in de huidplaat goed aansluit rond de stoma.

Uw stomaverpleegkundige zal u helpen bij het kiezen welk materiaal het best bij u past en u laten zien hoe u het opvangzakje op de juiste manier kunt aanbrengen en verwisselen.